2 Ekim 2012 Salı

MAZİ FİİL ÇEKİMİ


MAZİ FİİL
Fiili Mazi iki kısımdır:
a)      Mazi Malum
b)      Mazi Meçhul
MAZİ MALUM:
Mazi malum üç şekil üzere bulunur:
1)      فَعَلَ kalıbında gelir. كَتَبَ gibi.
2)    فَعِلَ kalıbında gelir. عَلِمَ gibi.
3)    فَعُلَ kalıbında gelir. كَبُرَ gibi.
Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür.
Dikkat:
Bir fiili mazi harekeli ise harekesine bakarak hangi kalıptan geldiğini anlarız. Eğer harekesi yoksa nasıl okunacağını sözlükten öğreniriz.
فَعَلَ kalıbında bulunan كَتَبَ mazifiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
كَتَبُواكَتَبَاكَتَبَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
كَتَبْنَكَتَبَتَاكَتَبَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
كَتَبْتُمْكَتَبْتُمَاكَتَبْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
كَتَبْتُنَّكَتَبْتُمَاكَتَبْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
كَتَبْنَاكَتَبْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan ضَرَبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
ضَرَبُواضَرَبَاضَرَبَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
ضَرَبْنَضَرَبَتَاضَرَبَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
ضَرَبْتُمْضَرَبْتُمَاضَرَبْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
ضَرَبْتُنَّضَرَبْتُمَاضَرَبْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
ضَرَبْنَاضَرَبْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan فَتَحَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
فَتَحُوافَتَحَافَتَحَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
فَتَحْنَفَتَحَتَافَتَحَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
فَتَحْتُمْفَتَحْتُمَافَتَحْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
فَتَحْتُنَّفَتَحْتُمَافَتَحْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
فَتَحْنَافَتَحْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَ kalıbında bulunan عَلِمَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
عَلِمُواعَلِمَاعَلِمَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
عَلِمْنَعَلِمَتَاعَلِمَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
عَلِمْتُمْعَلِمْتُمَاعَلِمْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
عَلِمْتُنَّعَلِمْتُمَاعَلِمْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
عَلِمْنَاعَلِمْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعُلَkalıbında bulunan كَبُرَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
كَبُرُواكَبُرَاكَبُرَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
كَبُرْنَكَبُرَتَاكَبُرَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
كَبُرْتُمْكَبُرْتُمَاكَبُرْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
كَبُرْتُنَّكَبُرْتُمَاكَبُرْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
كَبُرْنَاكَبُرْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَ kalıbında bulunan حَسِبَ mazi fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
حَسِبُواحَسِبََاحَسِبَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
حَسِبْنَحَسِبَتَاحَسِبَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْتُمْحَسِبْتُمَاحَسِبْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
حَسِبْتُنَّحَسِبْتُمَاحَسِبْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْنَاحَسِبْتُ مُتَكَلِّمٌ
MAZİ MEÇHUL:
-          Mazi meçhul fiili sadece فُعِلَ kalıbında bulunur.
-          فَعُلَ kalıbında (5. bab) bulunan mazi malumların meçhulü yoktur. Bu kalıp üzerinde bulunan tüm fiillerin hepsi lazımdır. Lazım fiilin meçhulü olmaz.
-         Fakatفَعَلَ yahut فَعِلَ kalıbında bulunup ta müteaddi olan mazi malumların meçhulünü elde etmek için o mazi malumları فُعِلَ şeklinde okumalıyız.
Örnek: كَتَبَ mazi fiilin meçhulü كُتِبَ dir. عَلِمَ mazi fiilin meçhulü عُلِمَ dir.
فَعَلَ kalıbında bulunan كُتِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil


كُتِبُواكُتِبَاكُتِبَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
كُتِبْنَكُتِبَتَاكُتِبَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
كُتِبْتُمْكُتِبْتُمَاكُتِبْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
كُتِبْتُنَّكُتِبْتُمَاكُتِبْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
كُتِبْنَاكُتِبْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan ضُرِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
ضُرِبُواضُرِبَاضُرِبَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
ضُرِبْنَضُرِبَتَاضُرِبَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
ضُرِبْتُمْضُرِبْتُمَاضُرِبْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
ضُرِبْتُنَّضُرِبْتُمَاضُرِبْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
ضُرِبْنَاضُرِبْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan فُتِحَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
فُتِحُوافُتِحَافُتِحَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
فُتِحْنَفُتِحَتَافُتِحَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
فُتِحْتُمْفُتِحْتُمَافُتِحْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
فُتِحْتُنَّفُتِحْتُمَافُتِحْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
فُتِحْنَافُتِحْتُ مُتَكَلِّمٌ
 فَعِلَ kalıbında bulunan عُلِمَ mazi meçhulün çekimi şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil


عُلِمُواعُلِمَاعُلِمَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
عُلِمْنَعُلِمَتَاعُلِمَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
عُلِمْتُنَّعُلِمْتُمَاعُلِمْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
عُلِمْتُنَّعُلِمْتُمَاعُلِمْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
عُلِمْنَاعُلِمْتُ مُتَكَلِّمٌ
فَعُلَ kalıbında bulunan كَبُرَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!... Çünkü lazım fiillerdir.
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
yokyokyokمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
yokyokyokمُؤَنَّثٌ Dişil
yokyokyokمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
yokyokyokمُؤَنَّثٌ Dişil
yokyokyok مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَkalıbında bulunan حَسِبَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!...
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
حَسُِواحَسِبَاحَسِبَمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
حَسِبْنَحَسِبَتَاحَسِبَتْمُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْتُمْحَسِبْتُمَاحَسِبْتَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
حَسِبْتُنَّحَسِبْتُمَاحَسِبْتِمُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْنَاحَسِبْتُ مُتَكَلِّمٌ
Dikkat:
A-      Fiili maziler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye en çok “diligeçmiş zaman” ile bazen de “mişligeçmiş zaman” ile tercüme edilir. Demek oluyor ki, hangisi daha uygun düşerse öyle tercüme edilir. Mesela كَتَبَ : yazdı yahut yazmış, كُتِبَ:yazıldı yahutyazılmış. Fiili maziler bazen de “dua kipi” anlamında gelir. Mesela رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin, قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün.
كَتَبَ : yazdı yahut yazmış
كُتِبَ : yazıldı yahut yazılmış
رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin
قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün
B-      Fiili mazinin başına olumsuzluk edatı denilen مَا yahut لاَ gelirse, Türkçeye “diligeçmiş” veya “mişligeçmiş” zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Mesela: مَا كَتَبَ: yazmadı yahut yazmamış, مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış, لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış, لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış.
مَا كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış
مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış
لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış
لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış
Not: مَا ile لاَharflerinin çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili mazinin her çekiminin başına geçebilir. Ancak mazi menfinin مَا ile kullanılması daha çoktur.
Dikkat:
Ancak harfi cer veya zarf vasıtasıyla lazım fiillerden de meçhul yapılabilir. Örnek: غُشِىَ عَلَيْهِ (bayıldı),ذُهِبَ مَعَهُ (onunla gidildi) gibi.
a)     Harfi cer vasıtasıyla lazım fiilin çekimi:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil  
غُشِىَ عَلَيْهِمْغُشِىَ عَلَيْهِمَاغُشِىَ عَلَيْهِمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
غُشِىَ عَلَيْهِنَّغُشِىَ عَلَيْهِمَاغُشِىَ عَلَيْهَامُؤَنَّثٌ Dişil
غُشِىَ عَلَيْكُمْغُشِىَ عَلَيْكُمَاغُشِىَ عَلَيْكَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
غُشِىَ عَلَيْكُنَّغُشِىَ عَلَيْكُمَاغُشِىَ عَلَيْكِمُؤَنَّثٌ Dişil
غُشِىَ عَلَيْنَاغُشِىَ عَلَىَّ مُتَكَلِّمٌ
b)     Zarf vasıtasıyla lazım fiilin çekimi de şöyledir:
جَمْعٌ Çoğulتَثْنِيَةٌ İkilمُفْرَدٌ Tekil


ذُهِبَ مَعَهُمْذُهِبَ مَعَهُمَاذُهِبَ مَعَهُمُذَكَّرٌ Erilغَائِبٌ
ذُهِبَ مَعَهُنَّذُهِبَ مَعَهُمَاذُهِبَ مَعَهَامُؤَنَّثٌ Dişil
ذُهِبَ مَعَكُمْذُهِبَ مَعَكُمَاذُهِبَ مَعَكَمُذَكَّرٌ Erilمُخَاطَبٌ
ذُهِبَ مَعَكُنَّذُهِبَ مَعَكُمَاذُهِبَ مَعَكِمُؤَنَّثٌ Dişil
ذُهِبَ مَعَنَاذُهِبَ مَعِى مُتَكَلِّمٌ
Dikkat: Üstte her iki çizelgede de görüldüğü üzere lazım fiillerin meçhülleri harfi cer veya zarf vasıtasıyla tasrif edildiğinde müfred müzekker gaib çekimi değişmeyip ancak harfi cer veya zarfın bitiştiği zamirler değişir.
Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)