MEHMUZUL FA

MEHMUZUL FA

Mehmuzul Fa dört babdan gelir:

1. birinci babdan يَأْمُرُ أَمَرَ  gibi.
2. İkinci babdan أَبَدَ يَأْبِدُ gibi.
3. Dördüncü babdan أَبِثَ - يَأْبَثُ gibi.
4. Beşinci babdan اَدُبَ يَأْدُبُ gibi.

FİİLİ MAZİ MALUM

Mehmuzul Fa’ların mazi malumu ve meçhulu tamamıyla sahihdeki gibi çekilir.

أَمَرَ  (birinci babdan) fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   emretmek أَمَرُوا أَمَرَا أَمَرَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أَمَرْنَ أَمَرَتَا أَمَرَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أَمَرْتُمْ أَمَرْتُمَا أَمَرْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أَمَرْتُنَّ أَمَرْتُمَا أَمَرْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil أَمَرْنَا أَمَرْتُ   مُتَكَلِّمٌ

أَبَدَ  (ikinci babdan) fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   oturmak أَبَدُوا أَبَدَا أَبَدَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أَبَدْنَ أَبَدَتَا أَبَدَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أَبَدْتُمْ أَبَدْتُمَا أَبَدْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أَبَدْتُنَّ أَبَدْتُمَا أَبَدْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil أَبَدْنَا أَبَدْتُ   مُتَكَلِّمٌ

أَبِثَ  (dördüncü babdan) fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     أَبِثُوا أَبِثَا أَبِثَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أَبِثْنَ أَبِثَتَا أَبِثْتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أَبِثْتُمْ أَبِثْتُمَا أَبِثْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أَبِثْتُنَّ أَبِثْتُمَا أَبِثْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil أَبِثْنَا أَبِثْتُ   مُتَكَلِّمٌ

أَدُبَ  (beşinci babdan) fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   emretmek أَدُبُوا أَدُبَا أَدُبَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أَدُبْنَ أَدُبَتَا أَدُبَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أَدُبْتُمْ أَدُبْتُمَا أَدُبْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أَدُبْتُنَّ أَدُبْتُمَا أَدُبْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil أَدُبْنَا أَدُبْتُ   مُتَكَلِّمٌ

FİİLİ MAZİ MEÇHUL 

أَمَرَ  (birinci babdan) meçhul fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   emretmek أُمِرُوا أُمِرَا أُمِرَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أُمِرْنَ أُمِرَتَا أُمِرَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أُمِرْتُمْ أُمِرْتُمَا أُمِرْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أُمِرْتُنَّ أُمِرْتُمَا أُمِرْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil أُمِرْنَا أُمِرْتُ   مُتَكَلِّمٌ

أَبَدَ  (ikinci babdan) meçhul fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   emretmek أُبِدُوا أُبِدَا أُبِدَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أُبِدْنَ أُبِدَتَا أُبِدَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أُبِدْتُمْ أُبِدْتُمَا أُبِدْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أُبِدْتُنَّ أُبِدْتُمَا أُبِدْتِ مُؤَنَّثٌ Dişil أُبِدْنَا أُبِدْتُ   مُتَكَلِّمٌ

أَبِثَ  (dördüncü babdan) meçhul fiili mazinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     أُبِثُوا أُبِثَا أُبِثَ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ أُبِثْنَ أُبِثَتَا أُبِثَتْ مُؤَنَّثٌ Dişil أُبِثْتُمْ أُبِثْتُمَا أُبِثْتَ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ أُبِثْتُنَّ أُبِثْتُمَا أُبِثْتُ مُؤَنَّثٌ Dişil أُبْثْنَا أُبِثْتُ   مُتَكَلِّمٌ

أَدُبَ  (beşinci babdan) meçhul fiili mazinin çekimi olmaz!.. Çünkü lazım fiildir.

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   Emretmek yok yok yok مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ yok yok yok مُؤَنَّثٌ Dişil yok yok yok مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ yok yok yok مُؤَنَّثٌ Dişil yok yok yok   مُتَكَلِّمٌ

MUZARİ MALUM

Mehmuzul Fa’ların muzari malumu –yalnız “MÜTEKELLİM VAHDEH” çekimi müstesna olmak üzere- sahih gibi çekilir.

Mütekellim vahdeh çekiminin ise اَهْ denilmeyip آ denilir. O halde يَأْمُرُ kelimesi يَكْتُبُ gibi çekilir (tasrif olunur), yalnız mütekellim vahdeh çekiminde çekiminde أَهْ مُرُ denilmeyip, آمُرُdenilir. İşte farkı bu kadardır.

Diğer babların muzari malumu da böyledir. Örnek: يَأْبِدُ fiili muzarinin mütekellim vahdeh çekimindeآبِدُ; يَأْبَثُ fiili muzarinin mütekellim vahdeh çekiminde آبَثُ; يَأْدُبُ fiili muzarinin vahdeh çekiminde آدُبُ denilir.

أَمَرَ ٠ يَأْمُرُ  (birinci babdan) malum fiili muzarinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   emretmek يَأْمُرُونَ يَأْمُرَانِ يَأْمُرُ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ يَأْمُرْنَ تَأْمُرَانِ تَأْمُرُ مُؤَنَّثٌ Dişil تَأْمُرُونَ تَأْمُرَانِ تَأْمُرُ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ تَأْمُرْنَ تَأْمُرَانِ تَأْمُرِينَ مُؤَنَّثٌ Dişil نَأْمُرُ آمُرُ   مُتَكَلِّمٌ

أَبَدَ ٠ يَأْبِدُ  (ikinci babdan) malum fiili muzarinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   oturmak يَأْبِدُونَ يَأْبِدَانِ يَأْبِدُ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ يَأْبِدْنَ تَأْبِدَانِ تَأْبِدُ مُؤَنَّثٌ Dişil تَأْبِدُونَ تَأْبِدَانِ تَأْبِدُ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ تَأْبِدْنَ تَأْبِدَانِ تَأْبِدِينَ مُؤَنَّثٌ Dişil نَأْبِدُ آبِدُ   مُتَكَلِّمٌ

أَبِثَ ٠ يَأْبَثُ  (dördüncü babdan) malum fiili muzarinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil     يَأْبَثُونَ يَأْبَثَانِ يَأْبَثُ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ يَأْبَثْنَ تَأْبَثَانِ تَأْبَثُ مُؤَنَّثٌ Dişil تَأْبَثُونَ تَأْبَثَانِ تَأْبَثُ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ تَأْبَثْنَ تَأْبَثَانِ تَأْبَثِينَ مُؤَنَّثٌ Dişil نَأْبَثُ آبَثُ   مُتَكَلِّمٌ

أَدُبَ ٠ يَأْدُبُ  (beşinci babdan) malum fiili muzarinin çekimi:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   emretmek يَأْدُبُونَ يَأْدُبَانِ يَأْدُبُ مُذَكَّرٌ Eril غَائِبٌ يَأْدُبْنَ تَأْدُبَانِ تَأْدُبُ مُؤَنَّثٌ Dişil تَأْدُبُونَ تَأْدُبَانِ تَأْدُبُ مُذَكَّرٌ Eril مُخَاطَبٌ تَأْدُبْنَ تَأْدُبَانِ تَأْدُبِينَ مُؤَنَّثٌ Dişil نَأْدُبُ آدُبُ   مُتَكَلِّمٌ

MUZARİ MEÇHUL 

Mehmuzul Fa’ların muzari meçhulü –yalnız MÜTEKELLİM VAHDEH çekimi müstesna olmak üzere- sahih gibi çekilir. Mütekellim vahdeh çekiminde ise اُهْ denilmeyip, اُو denilir. O haldeيُأْمَلُ kelimesi يُكْتَبُ gibi çekilir. Yalnız mütekellim vahdeh çekiminde اُءْمَلُ denilmeyip,اُومَلُ denilir. İşte farkı bu kadardır.

Diğer babların muzari meçhulü de böyledir: اُومَتُ ، اُولَفُ gibi. 

MUZARİ MANSUB – MUZARİ MECZUM 

Mehmuzul Fa’ların muzari mansub ve meczumu sahih fiillerdeki kaideye tabidir. 

EMRİ HAZIR MALUM 

Mehmuzul Fa’ların emri hazırı malumu üç şekil üzere gelir:

1. Birinci ve beşinci babın emri hazır malumu اُوعُلْ şeklinde gelir. Örnek: اَمَلَ denاُومُلْ; اَدُبَ den اُودُبْ gibi.
2. İkinci babın emri hazır malumu اِيعِلْ şeklinde gelir. Örnek: اَمَتَ den اِيعِتْ gibi.
3. Dördüncü babın emri hazır malumu اِيعَلْ şeklinde gelir. Örnek: اَلِفَ den اِيلَفْ gibi.

Dikkat:

Mehmuzul Fa’ların emri hazır malumu şekilce sahih fiilinkinden farklı ise de yine sahih gibi çekilir.

Birinci babdan:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   اُومُلُوا اُومُلاَ اُومُلْ مُذَكَّرٌ اُومُلْنَ اُومُلاَ اُومُلِى مُؤَنَّثٌ

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   اُودُبُوا اُودُبَا اُودُبْ مُذَكَّرٌ اُودُبْنَ اُودُبَا اُودُبِى مُؤَنَّثٌ

İkinci babdan:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   اِيمِتُُوا اِيمِتَا اِيمِتْ مُذَكَّرٌ اِمِتْنَ اِيمِتَا اِيمِتِى مُؤَنَّثٌ

Dördüncü babdan:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   اِيلَفُوا اِيلَفَا اِيلَفْ مُذَكَّرٌ اِيلَفْنَ اِيلَفَا اِيلَفِى مُؤَنَّثٌ

Dikkat:

Birinci babdan olan اَمَرَ، اَكَلَ، اَخَذَ fiili mazi kelimelerinin emri hazır malumu anlatılan umumi kaideden müstesnadır. Yani bunların emri hazır malumunda yukarıda anlatılan kaideye göre اُوكُلْ، اُوخُذْ،اُومُرْ denilmesi icap ederdi. Fakat böyle söylenmemiştir. Belki اُو harfi atılarak مُرْ، كُلْ، خُذْ denilmiştir.

Ancak bunların çekimi sahih fiilerdeki kaideye uygundur:

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   خُذُوا خُذَا خُذْ مُذَكَّرٌ خُذْنَ خُذَا خُذِى مُؤَنَّثٌ

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   مُرُوا مُرَا مُرْ مُذَكَّرٌ مُرْنَ مُرَا مُرِى مُؤَنَّثٌ

جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil   كُلُوا كُلاَ كُلْ مُذَكَّرٌ كُلْنَ كُلاَ كُلِى مُؤَنَّثٌ